Όταν δύσει ο ήλιος και πέσει το σκοτάδι οι περισσότεροι νομίζουν ότι ήρθε η ώρα να μαζέψουν τις μηχανές τους ή να ανασύρουν από την τσάντα το υπερσύγχρονο και πολύ δυνατό φορητό φλας – που θα κάνει τη νύχτα μέρα.
Στην πραγματικότητα το νυκτερινό τοπίο, αστικό ή στην φύση, προσφέρει πολλές δυνατότητες φωτογράφησης, ασυνήθιστα θέματα και ευκαιρίες για διαφορετικούς πειραματισμούς. Ας ανακαλύψουμε λοιπόν τον μαγικό κόσμο των αργών ταχυτήτων κλείστρου και της πόζας Β.
Το αστικό τοπίο τη νύχτα μεταμορφώνεται. Κάτω από τα φώτα των δρόμων, των κτηρίων, των αυτοκινήτων, των φαναριών ρύθμισης της κυκλοφορίας, των επιγραφών κλπ. αποκτά ρομαντική και μυστηριώδη διάθεση. Τα φωτιζόμενα κτήρια και μνημεία, εξ ορισμού προσθέτουν στο κάδρο μας ενδιαφέροντα στοιχεία που δημιουργούνται από τα παιχνίδια του φωτός με τις φόρμες και τις γραμμές των κτισμάτων, των αγαλμάτων κλπ.
Τα trail lights (τα φωτεινά αυλάκια από τα φώτα των αυτοκινήτων) σχηματίζουν παράδοξες τροχιές.
Αν μιλάμε για την πόλη το βράδυ με τις διαφορετικές τους χρωματικές θερμοκρασίες οι διάφορες πηγές τεχνητού φωτισμού, οι προβολείς, τα φώτα neon, φθορισμού κλπ. δημιουργούν μια απρόσμενη πολυχρωμία που αλλάζει τελείως την γκρίζα και άχρωμη εικόνα της ημέρας.
Το χειμώνα οι φωτογράφοι φύσης περιμένουν με αγωνία τις καταιγίδες του με τους κεραυνούς που σκίζουν τον νυχτερινό ουρανό. Όσο για την πόλη ευκαιρίες θα βρούμε με τα πυροτεχνήματα με τους πλούσιους σχηματισμούς και τα χρώματα, τα λούνα παρκ κλπ. και με τους πρόσθετους εορταστικούς φωτισμούς σε σπίτια και καταστήματα.
ISO
Μια λύση στο χαμηλό φωτισμό της νύχτας δίνει η ρύθμιση ευαισθησίας. Ανεβάζοντας τα ISO ενισχύεται το σήμα (φωτεινότητα).
Υπάρχει όμως και ένα βασικό μειονέκτημα. Όσο ανεβάζουμε τα ISO γίνεται πιο εμφανής ο ηλεκτρονικός θόρυβος (κόκκος) και τυχόν προβλήματα αύξησης του κοντράστ.
Φωτομέτρηση - Ποια είναι η σωστή μέθοδος
Η φωτομέτρηση είναι το χαρακτηριστικό που θα πρέπει να προσέξουμε καθώς το κάδρο μας τη νύχτα συνήθως περιλαμβάνει ισχυρές σημειακές φωτιστικές πηγές και σκιερές περιοχές χωρίς λεπτομέρεια.
Αν μέσα στην εικόνα μας έχουμε τέτοιους φωτισμούς η μέτρηση κέντρου βάρους πιθανόν να δώσει λάθος μετρήσεις.
Η σημειακή φωτομέτρηση (spot) θα εστιάσει είτε στα φωτεινά σημεία είτε στα σκιερά. Στην πρώτη περίπτωση το κάδρο θα υποφωτιστεί.
Στη δεύτερη περίπτωση πρέπει να εξασφαλίσουμε μέτρηση spot από ένα καλά φωτιζόμενο σημείο μεσαίου τόνου. Επίσης μπορούμε να εκτελέσουμε μια σειρά μετρήσεων σε διάφορα σημεία και να βγάλουμε το μέσο όρο.
Την καλύτερη λύση δίνει η ψηφιακή τεχνολογία με τα πολυζωνικά συστήματα φωτομέτρησης που μέσω πολύπλοκων αλγορίθμων αγνοούν τις σημειακές ισχυρές πηγές φωτός και τις αντισταθμίζουν, λαμβάνοντας συνάμα υπόψη και το σημείο εστίασης. Και βέβαια, εφόσον έχουμε ψηφιακή μηχανή, η καλύτερη ιδέα είναι να επιβεβαιώσουμε το αποτέλεσμα αναπαράγοντας τη λήψη (playback) ώστε να ξέρουμε αν πρέπει να την επαναλάβουμε ή όχι.
Οι επαγγελματίες από την πλευρά τους, προτιμούν το εξωτερικό φωτόμετρο χειρός που μετράει προσπίπτον φως (incident light meter) φέρνοντάς το στο σημείο του κυρίως αντικειμένου της λήψης.
Στο λυκόφως
Το φως του δειλινού
Δεν χρειάζεται πανάκριβος εξοπλισμός για να φωτογραφίσουμε τη νύχτα. Από την άλλη μεριά, οι φθηνές compact με τους μικρούς σε επιφάνεια αισθητήρες έχουν πρόβλημα ηλεκτρονικού θορύβου και ούτε προσφέρουν πολύ αργές ταχύτητες κλείστρου.
Αν λοιπόν η υπάρχουσα μηχανή δεν ευνοεί τα νυκτερινά, ας εκμεταλλευτούμε το φως του λυκόφωτος, δηλαδή του χρόνου από τη στιγμή που ξεκινάει να δύει ο ήλιος μέχρι το πλήρες σκοτάδι.
Αυτό το φως δίνει δραματικές φωτογραφίες και φωτίζει λεπτομέρειες που θα χάνονταν με τη νυχτερινή λήψη.
Επειδή πρόκειται για ένα μικρό χρονικό περιθώριο που συνήθως διαρκεί 15-20 λεπτά ανάλογα με την εποχή, θα πρέπει να προγραμματίσουμε τις κινήσεις μας. Στις εφημερίδες, στο internet και σε μερικά ημερολόγια βρίσκουμε πληροφορίες για την ακριβή ώρα που δύει ο ήλιος.
Light trails
Mε τη βοήθεια της κίνησης
Για να αποτυπώσουμε light trails χρειάζεται μια κινούμενη πηγή φωτός.
Τα αυτοκίνητα είναι η πιο συνηθισμένη λύση. Στήνουμε το τρίποδο με τη μηχανή σε πολυσύχναστο δρόμο. Προσοχή στο σημείο που θα εγκατασταθούμε αφού προέχει η ασφάλεια.
Καλό σημείο είναι πάνω από γέφυρα.
Για τα light trails συνιστάται μια SLR. Το κάδρο πρέπει να είναι όσο πιο ανοιχτό γίνεται για να περιέχει αρκετό θέμα.
Ιδανικές ρυθμίσεις είναι σχετικά κλειστό διάφραγμα της τάξης του f/8 ή f/11 και παρατεταμένος χρόνος έκθεσης είτε πόζα B (bulb).. Και πάλι ο πειραματισμός με διαφορετικούς χρόνους θα μας δώσει την τέλεια εικόνα.
Κατάλληλοι δρόμοι για light trails είναι αυτοί με αρκετή κυκλοφορία αλλά όχι μπλοκαρίσματα. Το κλειδί είναι η συνεχής κίνηση.
Ζωγραφίζοντας με το φως
Αν το κάδρο είναι σκοτεινό, προσθέτουμε εμείς μια τεχνητή πηγή φωτός. Με αργές ταχύτητες κλείστρου, αυτό μένει ανοιχτό για παρατεταμένο χρονικό διάστημα οπότε μια καλή ιδέα είναι να χρησιμοποιήσουμε ένα φακό ή άλλη πηγή με λεπτή φωτεινή δέσμη για να ζωγραφίσουμε μέσα στο κάδρο δημιουργώντας γραμμές και μοτίβα με το φως (light paint).
Επανάληψη και bracketing
Μπορεί οι παλιότεροι να έχουμε στο νου μας με νοσταλγία την αναλογική φωτογραφία. Θυμόμαστε πώς μελετούσαμε κάθε καρέ πριν πατήσουμε το κλικ! Όμως στην σύγχρονη ψηφιακή εκδοχή της, η νυχτερινή φωτογραφία έχει επωφεληθεί από την δυνατότητα να τραβήξουμε πολλά καρέ με το ίδιο θέμα.
Για αυτό λοιπόν επανάληψη!
Ακόμα και οι επαγγελματίες τραβούν πολλά καρέ γιατί η συγκεκριμένη περίπτωση είναι από τις πιο επίφοβες. Μπορεί αργότερα στον υπολογιστή να ανακαλύψουμε ότι κάτι πήγε πολύ στραβά.
Οι περισσότεροι φωτογράφοι εφαρμόζουν την τεχνική του bracketing όπου παραμετροποιούνται σε βήματα κάποιες ρυθμίσεις (διάφραγμα, ταχύτητα) για να επαναλάβουν το ίδιο καρέ.
Πυροτεχνήματα
Κλειδί ο προγραμματισμός
Αγαπημένο θέμα! Όλοι έχουμε φωτογραφήσει κάποια στιγμή πυροτεχνήματα με ή
χωρίς επιτυχία. Και εδώ ο προγραμματισμός συμβάλλει στην επιτυχία.
Εντοπίζουμε μια εκδήλωση με πυροτεχνήματα και φροντίζουμε να τοποθετηθούμε σε σωστή θέση.
Αν συμπεριλάβουμε στο κάδρο ένα μνημείο ή ένα κτίριο έχουμε ένα αντικείμενο αναφοράς που ενισχύει το ενδιαφέρον.
Ο ευρυγώνιος ή στάνταρ φακός εδώ πλεονεκτεί λόγω μεγαλύτερης οπτικής γωνίας. Σαν αφετηρία ρυθμίζουμε ένα μεσαίο προς κλειστό διάφραγμα f/8- f/11 και το κλείστρο στη θέση bulb. Διάρκεια έκθεσης 10-20 δευτερόλεπτα για θα γράψουν τα συνεχόμενα σκασίματα των πυροτεχνημάτων.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
- Επιλέγουμε RAW format για περισσότερη πληροφορία και ενδεχόμενη μετέπειτα επεξεργασία της νυκτερινής φωτογραφίας στον υπολογιστή.
- Χωρίς τρίποδο νυκτερινή φωτογραφία δεν γίνεται. Εξίσου αναγκαίο είναι και το ντεκλανσέρ (μηχανικό ή ηλεκτρονικό).
- Κάνουμε ρεπεράζ για να βρούμε το κατάλληλο σημείο.
- Χρησιμοποιούμε κατά κανόνα διαφράγματα από f/8 μέχρι f/16.
- Οι επαναληπτικές λήψεις και μάλιστα με λίγο διαφορετικές παραμέτρους μας δίνουν ασφάλεια στο υλικό μας.
- Κλειδώνουμε τον καθρέφτη (mirror lockup) για λιγότερο κούνημα-αν προσφέρεται η επιλογή.
- Δουλεύουμε κυρίως στο Manual που μας δίνει άνεση επιλογής των δικών μας ρυθμίσεων. Ξεκινάμε από f/16 και συνεχίζουμε από εκεί μέχρι να βρούμε το ιδανικό συνδυασμό διαφράγματος και χρόνου έκθεσης.
- Συνήθως επιλέγουμε τοπία, κτήρια και στατικά αντικείμενα.
- Οι ανθρώπινες σιλουέτες μπορούν να δημιουργήσουν πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα.
White Balance
Ανάλογα με τις φωτιστικές πηγές
Ένας παράγοντας που πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψη μας είναι η
χρωματική θερμοκρασία. Οι λήψεις ήταν δυσκολότερες την εποχή του φιλμ
καθώς τα φιλμ ήταν ισορροπημένα κυρίως για ημερήσιο περιβαλλοντικό φως
στους 5.400Κelvin.
Kατά συνέπεια ανάλογα με το είδος του φωτισμού είχαμε άλλες χρωματικές χροιές (π.χ. κιτρινίλα με λάμπες πυράκτωσης-tungsten). Στις ψηφιακές μηχανές το πρόβλημα λύθηκε εν μέρει με την αυτόματη εξισορρόπηση του λευκού που συνήθως δουλεύει σωστά.
Αν διατηρούμε επιφυλάξεις, μέσα από το μενού White Balance ρυθμίζουμε σύμφωνα με τις φωτιστικές πηγές (tungsten, fluorescent, interior, exterior) για ουδέτερο αποτέλεσμα.
Εξοπλισμός
Τι περιέχει η τσάντα του νυκτερινού φωτογράφου
Τρίποδο: Το πλέον απαραίτητο εξάρτημα για νυκτερινή
φωτογραφία. Λόγω των μεγάλων χρόνων που μένει ανοικτό το κλείστρο, ο
παραμικρός κραδασμός θα καταλήξει σε φλου αποτέλεσμα. Οπότε θέλουμε
απόλυτη σταθερότητα.
Ντεκλανσέρ (μηχανικό ή ηλεκτρονικό): Όσο σταθερό κι αν
είναι το τρίποδο, το δάκτυλο όταν πατάει το κουμπί του κλείστρου ίσως
προκαλέσει κραδασμούς. Αν διαθέτουμε ντεκλανσέρ ας μην το αφήσουμε
σπίτι…
Ηλεκτρικός φακός: Απαραίτητος τη νύκτα για να βρίσκουμε πράγματα στην τσάντα. Μπορεί να αξιοποιηθεί και για light paint.
Δεύτερη μπαταρία: Οι μεγάλες εκθέσεις καταναλώνουν ηλεκτρική ισχύ. Θα χρειαστούμε οπωσδήποτε εφεδρική μπαταρία.
Φλας: Είπαμε όχι στο φλας. Κατ’ εξαίρεση όμως μπορούμε
με αυτό να φωτίσουμε στοχευμένα το αντικείμενο μας κατά τη διάρκεια
μεγάλων εκθέσεων.
Κινητό τηλέφωνο: Πλήρως φορτισμένο αν φωτογραφίζουμε στη φύση ή σε μια ερημιά.
Η γνώμη του ειδικού
Λουκάς Χαψής
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ
• Πως έγινε αυτή η φωτογραφία;
Αυτή η τεχνική λέγεται star trails. Την εποχή του φιλμ γινόταν πολύ απλά: έβαζες πόζα
Β και το διάφραγμα που ήθελες π.χ. f/5.6, έκλεινες το ντεκλανσέρ για κάποιες ώρες και κατέγραφες τις τροχιές των άστρων.
Με τις ψηφιακές μηχανές υπάρχει πρόβλημα με το θόρυβο. Η λύση είναι να γίνουν πολλές συνεχόμενες λήψεις π.χ. των 30sec
η καθεμία και να αθροιστούν σε ειδικό software π.χ. το Startrails.
Με τον τρόπο αυτό γίνεται εφικτή η δημιουργία startrails σε περιοχές με φωτορρύπανση δηλ. κοντά σε πόλεις.
Στο παράδειγμα που δημοσιεύουμε δίπλα με τα Μετέωρα, αν υλοποιούσα δίωρη έκθεση κάποια μέρη στην εικόνα θα “καίγονταν” εξαιτίας της φωτορύπανσης από το Καστράκι ή την Καλαμπάκα.
Στη συγκεκριμένη φωτογραφία είναι εκατό φωτογραφίες των 30 sec ενωμένες με συνολική διάρκεια 50 λεπτών μόνο γιατί περνούσαν συχνά αυτοκίνητα.
• Τι εξοπλισμό θα πρέπει να έχει κάποιος για τη νυχτερινή φωτογραφία;
Για μένα προσωπικά, βασικό κριτήριο επιλογής είτε επαγγελματικής είτε
ερασιτεχνικής μηχανής αποτελεί η υποδοχή ντεκλανσέρ για το χειρισμό της
μηχανής πάνω σε τρίποδο κατά τη διάρκεια λήψεων με αργές ταχύτητες. Αν
δεν υπάρχει ντεκλανσέρ η επόμενη εναλλακτική λύση είναι ο
αυτοχρονομέτρης δηλ. ο μηχανισμός υστέρησης. Απαραίτητο και το σταθερό
τρίποδο.
• Πείτε μας μερικά μυστικά…
Ο βασικότερος παράγοντας στη νυχτερινή φωτογραφία είναι η εστίαση. Είναι
πολύ αργά να ανακαλύψει κανείς στην οθόνη του PC ότι η φαινομενικά
πετυχημένη λήψη του είναι φλου… Οπότε συμβουλεύω να εστιάζετε με μεγάλη
προσοχή!
Βρείτε ένα σημείο με έντονο κοντράστ, νετάρετε εκεί και κλειδώστε την εστίαση. Επίσης το ΗDR βοηθάει στην εξισορρόπηση του κοντράστ. Τέλος η ιδανική ώρα για ατμοσφαιρικές νυχτερινές φωτογραφίες είναι το σούρουπο.
Η γνώμη του ειδικού
Ανδρέας Μιχαλόπουλος
Φωτογράφος
Ποια είναι η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία; Πως έχει τραβηχτεί;
Εκείνο το βράδυ οι κεραυνοί έπεφταν ο ένας μετά τον άλλο στην γέφυρα του
Ρίο. Δεν το πολυσκέφτηκα. Πήρα μηχανή, τρίποδο και έφυγα γρήγορα προς
αναζήτηση του κατάλληλου σημείου για τη λήψη.
Πως θα συμβουλεύατε έναν φωτογράφο να προετοιμαστεί για παρόμοια λήψη;
Θα πρέπει να έχουμε από πριν αποφασίσει που θα «στηθούμε» για τις
λήψεις, λαμβάνοντας υπόψη μια απόσταση ασφάλειας τουλάχιστον 10 -15
χιλιόμετρα μακριά από το σημείο που πέφτουν οι κεραυνοί.
Καλό είναι να είμαστε σε στεγασμένο ή γενικά προφυλαγμένο από τη βροχή και τα στοιχεία της φύσης χώρο. Τοποθετούμε τη μηχανή στο τρίποδο επιλέγοντας δοκιμαστικά κάποιο κλειστό διάφραγμα και επιλέγουμε τιμή ευαισθησίας ISO 100.
Για την ταχύτητα χρονισμού θα χρησιμοποιήσουμε την ρύθμιση Β (Bulb) που μας επιτρέπει να έχουμε ανοικτό το κλείστρο όσο κρατάμε πατημένο το κουμπί του κλείστρου της μηχανής.
Καλύτερα είναι ο χειρισμός του κλείστρου να γίνει με τηλεχειρισμό η ντεκλανσέρ και όσο αυτό είναι ανοιχτό να «γράψουν” περισσότεροι από ένας κεραυνοί.
Καλό επίσης είναι να πειραματιστούμε με τον χρόνο έκθεσης & το διάφραγμα ώστε να “γράφει” σωστά όλο το τοπίο.
Τα ιδανικά θέματα της νύχτας;
Φωτισμένα κτίρια, γέφυρες, βρεγμένοι δρόμοι, λιμάνια, τοπία με φεγγάρι,
αρχαιολογικοί χώροι, πυροτεχνήματα, καταιγίδες. Ο κατάλογος είναι
ατέλειωτος…
Τι θα πρέπει να κουβαλά μαζί του τη νύχτα ένας φωτογράφος;
Οπωσδήποτε τρίποδο, ντεκλανσέρ ή τηλεχειριστήριο, φακούς ανάλογα με τις
λήψεις που θα κάνουμε και οπωσδήποτε… το κατάλληλο ντύσιμο. Στην
περίπτωση που θέλει κάποιος να κυνηγήσει κεραυνούς με ασφάλεια υπάρχει
και συσκευή ανίχνευσης κεραυνών!
Ο Α. Μιχαλόπουλος ασχολείται με τη φωτογραφία είκοσι χρόνια. Είναι ιδρυτικό μέλος της φωτογραφικής λέσχης Πατρών ΗΔΥΦΩΣ, στην οποία υπήρξε πρόεδρος.
Η γνώμη του ειδικού
Κώστας Θωμόπουλος
Καθηγητής ΤΕΙ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ
• Γιατί νυχτερινή φωτογραφία;
Μέσα στα πλαίσια της φοιτητικής μου ιδιότητας και ως κάτοικος του
Παρισιού, οδηγήθηκα σε μία υποκειμενική προσέγγιση για το πως το Παρίσι
αποκτά χρώμα τη νύχτα με την βροχή. Έτσι, οδηγήθηκα από την αίσθηση αυτή
που με όπλιζε με τη δύναμη να βγαίνω μετά τα μεσάνυχτα με το τρίποδο,
την τσάντα και μια ομπρέλα για να ξαναδώ τους δρόμους της
καθημερινότητας μου να μεταμορφώνονται μέσα από το φως της νύχτας.
Δεν αναζήτησα τα επιμελώς φωτισμένα μνημεία της ιστορικής πόλης τα οποία εν δυνάμει παρίστανται για θέαση και προσφέρονται για φωτογράφηση.
Αναζητούσα το φως που γλιστρά στους βρεγμένους δρόμους διαγράφοντας πορείες ανιχνευτικές, το φως εκείνο που σιγοκαίει στην ψυχή του καθενός μας και αναζητάει την ευκαιρία να λάμψει.
• Ο φορμαλισμός είναι μια εύκολη προσέγγιση;
Δεν ξέρω αν η δουλειά αυτή θα έπρεπε να χαρακτηρισθεί ως φορμαλιστική
ή ιμπρεσιονιστική κλπ. Ούτε θέλησα να περάσω κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα
και έτσι είδα στις αντιδράσεις του κόσμου πολλών ειδών αναγνώσεις:
δηλαδή να μην εγκλωβίζεται ο θεατής στο απεικονιζόμενο αλλά να ανατρέχει
και σε αναγνώσεις εκτός πεδίου.
Επίσης κατάφερα να κάνω ένα πιο
συγκεκριμένο βήμα στην φωτογραφική μου επίγνωση λόγω της πολυπλοκότητας
της δουλειάς και του βαθμού δυσκολίας που επέλεξα. Τα φορμαλιστικά
στοιχεία αυτής της δουλειάς εφαρμόστηκαν και αναγνωρίσθηκαν αργότερα
στην επαγγελματική μου πορεία.
• Στην ψηφιακή εποχή τα πράγματα είναι πιο εύκολα απ’ ότι στην εποχή του φιλμ;
Ναι ως προς την αμεσότητα του αποτελέσματος. Όμως η ικανότητα για
σύνθεση και η ερωτική σχέση με τον φωτισμό είναι προαπαιτούμενα και
βρίσκονται εκτός συσκευασίας…
ΠΗΓΗ. photo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου