ΦωτοΤαξίδι: ΝΤΟΛΤΣΟ - Η παραδοσιακή συνοικία της Καστοριάς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. ΘΑΝΟΣ ΕΥΘΥΜΕΡΟΣ

Σε δύο συνοικίες-οικιστικούς πυρήνες με χαρακτηριστικές ονομασίες, το Ντολτσό και το Απόζαρι, στα νότια και τα βόρεια παραλίμνια εδάφη αντίστοιχα, διατηρούνται τα προαναφερθέντα αρχοντικά και συμπυκνώνεται η πλούσια αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική παράδοση της πόλης της Καστοριάς.

Tα επιβλητικά και μεγαλοπρεπή αρχοντικά της Kαστοριάς, διώροφα (ως επί το πλείστον) και τριώροφα οικοδομήματα του 18ου και του 19ου αιώνα, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον από την άποψη της αρχιτεκτονικής, της τοιχοδομίας και της διακόσμησής τους.

Στους εν λόγω αρχοντικούς οίκους απαντούν δείγματα της λαϊκής παραδοσιακής τέχνης που εφάρμοζαν την ίδια περίοδο και σε ναούς τα σινάφια των μαστόρων της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας. Ειδικότερα, οι επιτοίχιες ζωγραφικές παραστάσεις αποτελούν εξαίρετα δείγματα λαϊκής ζωγραφικής των Μεταβυζαντινών Χρόνων.

Σε ό,τι αφορά την αρχιτεκτονική και την τοιχοδομία των καστοριανών αρχοντικών, το ισόγειο (κατώι) και ο πρώτος όροφος είναι πετρόχτιστα (χτισμένα με λιθοδομή), με ελάχιστους αεραγωγούς στο ισόγειο και λίγα μικρά παράθυρα στον ημιώροφο (μεσοπάτωμα) και τον όροφο.

Ο δεύτερος (και ο τρίτος) όροφος είναι χτισμένος με την τεχνική του ασβεστοχρισμένου τσατμά και διαθέτει αρκετά και μεγάλα παράθυρα, που κοσμούνται από πολύχρωμα βιτρό.

Ο ηλιακός (το στενόμακρο χαγιάτι) στον όροφο, τα προεξέχοντα σαχνισιά, που φωτίζονται με διπλή σειρά παραθύρων, το έντονο γείσωμα της ξύλινης στέγης, οι πλακοστρωμένες αυλές με τους ψηλούς μαντρότοιχους συγκαταλέγονται στα μορφολογικά χαρακτηριστικά των αρχοντικών της Καστοριάς.

Τα πλέον γνωστά καστοριανά αρχοντικά, άλλοτε κατοικίες ευπόρων Καστοριανών, είναι τα εξής: Εμμανουήλ (1750, νυν Ενδυματολογικό Μουσείο), Σαπουντζή (αρχές 18ου αιώνα), Τσιατσιαπά ή Τσιατσαπά (1754), Σκούταρη (1750), Νεράντζη - Αϊβάζη (18ος αιώνας, νυν Λαογραφικό Μουσείο), Παπατέρπου (1880), Mπασάρα (1750), Νατζή ή Ναντζή (1753), Βέργουλα (1850), Πηχεών (β' μισό 19ου αιώνα, νυν Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα), Χριστόπουλου (1753).