Αντιστάθμιση έκθεσης! Πότε και πως;

 

Σίγουρα έχουμε έλθει σε γνωριμία με τη συγκεκριμένη ρύθμιση. 

Είτε μέσω μενού ή καλύτερα με το ειδικό χειριστήριο που υπάρχει σε πολλές DSLR και mirrorless αλλά και ορισμένες καλές compact. 

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί τον απλούστερο τρόπο να κάνουμε πιο φωτεινό ή πιο σκοτεινό το κάδρο μας ή αλλιώς ότι η λειτουργία αντιστάθμισης (διόρθωσης) της έκθεσης μας κάνει κυρίαρχους στο παιγνίδι της εκφώτισης του κάδρου.

Εξ άλλου δεν υπάρχει αντικειμενικά σωστή έκθεση. Ναι μεν το σύστημα φωτομέτρησης της μηχανής μας δίνει κατά βάση σωστή ένδειξη, όμως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που θέλουμε να επέμβουμε. 

Είτε γιατί σίγουρα χρειάζεται διόρθωση (π.χ. μια σκηνή με χιόνια που ξεγελάει το φωτόμετρο ανακλωμένου) είτε γιατί έχουμε άλλη άποψη για το φωτισμό. Η διόρθωση γίνεται σε βήματα 1/3 ή ½ stop και σε εύρος 2 ως 5stop.

Πότε;

 
Οι περιπτώσεις που θα χρειαστούμε να διορθώσουμε είναι αρκετές. 

Θα δώσουμε μερικά παραδείγματα: το κόντρα φως σε ένα κάδρο με δυνατό ήλιο συχνά δίνει σιλουέτες όπως π.χ. ένα δέντρο. 

Αν εκείνη τη στιγμή εμείς θέλουμε να αποδώσουμε τη λεπτομέρεια στα φυλλώματα και τον κορμό πρέπει να προσθέσουμε εξτρά έκθεση τουλάχιστον 2 ή 3stop. Το καλό είτε ότι με mirrorless μηχανές ή LiveView αμέσως θα δούμε στο σκόπευτρο το αποτέλεσμα της διόρθωσης και θα ρυθμίσουμε ανάλογα. 

Άλλες περιπτώσεις που το φωτόμετρο ίσως μπερδευτεί είναι οι ενιαίες μονοχρωματικές επιφάνειες π.χ. ένας λευκός τοίχος που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του καρέ, η αντιγραφή σελίδων βιβλίου, χιονισμένα τοπία, η επιφάνεια της θάλασσας ειδικά όταν λαμπυρίζουν επάνω της ακτίδες του ήλιου που δύει, πορτραίτα ατόμων με πολύ σκούρα επιδερμίδα κλπ.

Πως;

Η αντιστάθμιση έκθεσης εκφράζεται σε stop ή πιο σωστά EV (Exposure Value). Kάθε EV (τιμή έκθεσης) αντιστοιχεί σε δεδομένο φωτισμό και όλα του τα ισοδύναμα π.χ. EV 15 είναι f/16 με 1/125sec σε ευαισθησία ISO 100 και όλα τα ισοδύναμα όπως f/22 με 1/60sec f/11 με f/250sec κλπ. 

Όταν διορθώνουμε λοιπόν κινούμαστε πάνω σε κλίμακα EV με διαβαθμίσεις 1, ½ ή 1/3stop όπου η τελευταία θεωρείται ως η πιο μικρή που μπορεί να διακρίνει το ανθρώπινο μάτι.

Πιο εργονομικά και φιλικά προς το χρήστη μοιάζουν τα χειριστήρια διόρθωσης έκθεσης με μορφή αναλογικής (περιστροφικής) κλίμακας, όπως αυτά της Fujifilm. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει ένα πιεστικό κουμπάκι με ένδειξη +/- σε συνδυασμό με χειριστήριο τύπου ροδέλας. Αλλιώς η ίδια ρύθμιση μπορεί να γίνεται και μέσω μενού σε επαφική οθόνη.

Με βάση το ιστόγραμμα

Συνήθως ο φωτογράφος αποφαίνεται περί της έκθεσης ενός κάδρου, παρατηρώντας την εικόνα στο playback επί της οθόνης της DSLR/Mirrorless. Όμως υπάρχει πιο δόκιμος τρόπος: το ιστόγραμμα που δείχνει την κατανομή των τόνων.
 

Η ιδανική λήψη που έχει μεσαίους τόνους και δεν καίει τα λευκά ούτε μπουκώνει τα μαύρα μοιάζει με βουνό στη μέση του ιστογράμματος με πλαγιές που σβήνουν ομαλά δεξιά και αριστερά. 

Αν θέλουμε πιο φωτεινή εικόνα υπερεκθέτουμε (+EV) και τότε παρατηρούμε ότι μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Το αντίθετο ισχύει όταν χρειαζόμαστε πιο σκοτεινό κάδρο δηλ. υποεκθέτουμε και διαπιστώνουμε ότι μετατοπίζεται προς τα δεξιά.

 

Artificial intelligence και έκθεση

Η ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης και αλγόριθμων αναγνώρισης σε ορισμένες μηχανές νέας γενιάς και αρκετά smartphone φέρνει νέα στάνταρ ακρίβειας στη φωτομέτρηση. Με ΑΙ αναγνωρίζεται και λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό περιεχόμενο μιας σκηνής. Δηλ. αν ο νευρωνικός επεξεργαστής “καταλάβει” ότι πρόκειται π.χ. για χιόνι, κάνει αυτόματα όλη την προσαρμογή.

 

Πόση διόρθωση;

Η φωτεινότητα μιας σκηνής ανάγεται και λίγο στο υποκειμενικό κριτήριο του         παρατηρητή. 

Λίγο μεγαλύτερη φωτεινότητα αναδεικνύει τις λεπτομέρειες και υφές αλλά αν το παρακάνουμε τότε ξεθωριάζει και χάνει την επίδρασή της. 

Χαμηλότερος φωτισμός μεταφέρει το μήνυμα της υποβλητικότητας και ακόμη πιο χαμηλός μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα του φιλμ νουάρ και του μυστηρίου. 

Άρα αυτό που μπορεί να κάνει ο φωτογράφος είναι να πειραματιστεί με διαφορετικές τιμές διόρθωσης και να δει ποια ταιριάζει στο ύφος του έργου του.

Μικρά μυστικά

• Τις περισσότερες φορές που θα χρειαστεί διόρθωση θα έχει να κάνει με το άσπρο ή το μαύρο να επικρατεί σε μεγάλη επιφάνεια της εικόνας. Αυτό διότι τα φωτόμετρα ανακλωμένου των μηχανών δεν καταλαβαίνουν και λειτουργούν με την παραδοχή ότι ολόκληρη η εικόνα είναι μεσαίος τόνος του γκρι.

• Την ίδια δουλειά με διόρθωση έκθεσης θα μπορούσαμε να κάνουμε με manual mode. Τίμημα όμως η μεγαλύτερη χρονική καθυστέρηση.

• Μετά τη διόρθωση επαναφέρουμε τη ρύθμιση στο 0 εφόσον θα φωτογραφίσουμε εικόνες με διαφορετικό περιεχόμενο.

• Το ιστόγραμμα και μάλιστα το live βοηθά πολύ να κατανοήσουμε το τονικό περιεχόμενο του κάδρου και αν χρειάζεται κάποια επέμβαση.

 

ΠΗΓΗ. photo.gr